Trzykrotnym uderzeniem berła rektor UJ prof. Jacek Popiel otworzył nowy rok akademicki. W dziejach naszej uczelni to już 659. raz, kiedy uniwersyteckie budynki zapełnią się młodymi ludźmi, którzy przyjechali do Krakowa zdobywać wiedzę, poszerzać horyzonty myślowe, rozpoczynać przygodę z nauką, a także zawiązywać nowe przyjaźnie. Już za dwa dni tysiące studentów i studentek podejmie naukę na 16 wydziałach UJ.

Inauguracja jest okazją do podsumowania mijającego roku i przedstawienia planów na następny. Otwierający uroczystość rektor UJ podzielił się refleksjami na temat sytuacji nie tylko UJ, ale całego szkolnictwa wyższego w Polsce. Prof. Jacek Popiel skupił się w swoim przemówieniu na zagrożeniach, problemach i wyzwaniach, które są pochodną trudnej sytuacji polityczno-ekonomicznej w kraju i za granicą.

- Rok akademicki 2022/2023 na pewno nie będzie łatwy. Wierzę jednak, że wspólnie uda się nam pokonać przeciwności i poprzez nasze osiągnięcia dydaktyczne, badawcze, organizacyjne zapisać kolejną godną kartę w wielowiekowej historii naszej uczelni - mówił rektor.

Zasygnalizował nadchodzące problemy, wśród których pierwszoplanową rolę odgrywają wzrastające dramatycznie koszty utrzymania i funkcjonowania uczelni.

- To jest problem całego środowiska akademickiego, związany z niskim wzrostem wysokości subwencji, stanowiącej podstawę funkcjonowania uczelni, inflacją, a przede wszystkim ogromnym wzrostem źródeł energii. Obecna wysokość subwencji nie wystarczy nawet na przetrwanie 2023 roku, nie mówiąc o realizacji planów rozwoju uczelni. Pracuję w Uniwersytecie ponad czterdzieści lat, ale nie pamiętam, żeby rektorzy tak dramatycznie przedstawiali najbliższy okres w funkcjonowaniu podległych im szkół. Wiem, że musimy jak najszybciej opracować program oszczędnościowy, zwrócić się do całej Wspólnoty akademickiej o pomoc w jego realizacji, ale nawet przy maksymalnych oszczędnościach nie udźwigniemy bez znaczącego zwiększenia subwencji ciężaru wzrostu cen energii i pozostałych mediów – stwierdził prof. Jacek Popiel.

Podkreślił także, że wynagrodzenia pracowników UJ daleko odbiegają od składanych zobowiązań jeszcze parę lat temu, przy okazji wejścia w życie tzw. Ustawy 2.0. (wynagrodzenie asystenta jest zbliżone do minimalnego wynagrodzenia w Polsce, a rozporządzenie dotyczące uposażenia profesora nie było zmieniane od 2018 roku).

Rektor UJ podkreślił, że mimo zewnętrznych przeciwności, uniwersytetowi udało się kontynuować kilka inwestycji i rozpocząć nowe – kończy się przebudowa i modernizacja budynku „Małego Paderevianum”, przeprowadzona ma zostać rozbudowa budynku Małopolskiego Centrum Biotechnologii UJ, ruszyła od dawna planowana rozbudowa hali eksperymentalnej Narodowego Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS, dla którego uzyskano umowę w wysokości 200 mln zł  na finasowanie działalności w następnych latach. Ponadto zaplanowano rozbudowę infrastruktury badawczo-dydaktycznej i administracyjnej Collegium Medicum w Prokocimiu oraz kolejne etapy budowy Uczelnianego Centrum Sportowo-Rekreacyjnego UJ na terenie Kampusu 600-lecia Odnowienia UJ.

Prof. Jacek Popiel odniósł się także do opublikowanych przez ministerstwo edukacji i nauki wyników ewaluacji działalności naukowej za lata 2017-2021.

- Nie będę ukrywał, że UJ z zaskoczeniem przyjął wyniki ewaluacji. Mamy cztery dyscypliny w kategorii A+ i siedem w A, ale  aż 17 z kategorią B+. Nasza niepozbawiona merytorycznych podstaw orientacja w dorobku krajowych jednostek badawczych skłania do przekonania, że niektóre dyscypliny powinny znaleźć się w wyższej grupie kategorii. Stąd  decyzja o złożeniu odwołań  aż w 18 dyscyplinach. Jeśli po zakończeniu całego procesu ewaluacji  środowisko nie dokona oceny tych wszystkich zachowań, to będzie świadczyło, że godzimy się na kolejny etap odchodzenia nauki od  standardów uczciwości  w ocenie badań naukowych – mówił.

Apeluję w dniu inauguracji roku akademickiego do pracowników, studentów, doktorantów, także naszych absolwentów – pamiętajcie o odpowiedzialności za słowo. Jeśli odczuwacie, że w jakiejkolwiek sferze naszego życia dzieją się rzeczy niegodne, proszę zgłaszajcie te problemy zanim staną się one nabrzmiałe i trudne do rozwiązania

- Do wielu zagrożeń współczesnego świata, w tym także środowiska akademickiego należy coraz większa polaryzacja postaw, podziały w społeczeństwie. Przerażający jest fakt, że w dramatycznej sytuacji politycznej, związanej przede wszystkim z wojną w Ukrainie, wysokiej inflacji i grożącego kryzysu gospodarczego i zadłużenia naszego kraju kluczowym sposobem budowania poparcia w gronie elektoratu jest podsycanie podziałów społecznych, politycznych, zarówno w kwestiach dotyczących spraw wewnętrznych, jak i polityki międzynarodowej. Ze środowiska akademickiego musi wybrzmieć wołanie o opamiętanie. To naukowcy posiadający wiedzę historyczną, ekonomiczną, ekologiczną, ale niezależni politycznie, nie uwikłani w doraźne interesy polityczne i związane z nimi kariery, powinni ostrzegać, że funkcjonujemy już na niebezpiecznej granicy, poza którą czeka nas… Tutaj stawiam znak zapytania – apelował rektor.

Prof. Piotr Kuśtrowski, prorektor UJ ds. badań naukowych w swoim wystąpieniu zauważył, że wyniki ewaluacji działalności naukowej zapewne będą miały wpływ na poziom finansowania uczelni. Cieszy zatem fakt, że w roku akademickim 2021/2022 badacze z UJ pozyskali ze źródeł zewnętrznych 296 nowych grantów na łączna, kwotę prawie 260 min zł, w tym ponad 260 grantów badawczych na łączną kwotę ponad 250 mln zł. Tym samym, na Uniwersytecie realizowanych jest aktualnie 1513 projektów na łączną kwotę ponad 1 915 mln zł, w tym 1349 grantów badawczych na kwotę blisko 1 200 mln zł. Podkreślił też, iż na przestrzeni ostatnich lat zmienia się profil grantodawców finansujących projekty z UJ – zauważalna jest wzrastająca rola instytucji międzynarodowych. Nasi naukowcy realizują obecnie 207 projektów międzynarodowych na łączną kwotę prawie 220 mln zł. W odniesieniu do ubiegłego roku akademickiego liczba takich przedsięwzięć zwiększyła się o 80.

Już za dwa dni tysiące studentów i studentek podejmie naukę na 16 wydziałach UJ. Reprezentacja tych , którzy przekroczą progi szkoły wyższej po raz pierwszy w życiu, złożyła podczas uroczystości ślubowanie.

- Dziedzictwo rozpoczętej w 1364 roku historii naszego Uniwersytetu to dziś dla nas wielki przywilej, lecz także ogromne zobowiązanie. Pielęgnując tradycje i najlepsze obyczaje akademickie, chcemy mierzyć się z wyzwaniami, jakie stawia przed nami współczesność. To od Was jednak zależy czy wykorzystacie to, co Uniwersytet ma najlepszego do zaoferowania: zajęcia prowadzone przez czołowych polskich uczonych, nowoczesne laboratoria i pracownie, biblioteki i akademicką infrastrukturę. Od Was także zależy, czy włączycie się w prace Samorządu i organizacji studenckich, grup dyskusyjnych i kół naukowych, czy zaangażujecie się w działalność na rzecz wspólnoty akademickiej. Bardzo do tego namawiam, bo czas studiów to czas nauki, ale też ważny czas poszukiwania swego miejsca w świecie i budowania relacji z innymi – mówił prof. Armen Edigarian, prorektor UJ ds. dydaktyki, który przeprowadził immatrykulację nowo przyjętych na Uniwersytet Jagielloński studentów.

Podczas uroczystości wręczone zostały także Nagrody Rektora UJ "Laur Jagielloński", honorujące wybitne osiągnięcia naukowe uczonych z UJ. Wyróżnienie otrzymali: prof. Marek Stachowski (nieobecny podczas uroczystości) w dziedzinie nauk humanistycznych oraz nauk społecznych, prof. Maciej Siedlar w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu oraz prof. Jonathan Heddle w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych oraz nauk inżynieryjno-technicznych.

Okolicznościowym dyplomem uhonorowany został profesor Mateusz Hołda, naukowiec z UJ, któremu jako pierwszemu w najnowszych dziejach nauki polskiej przyznano tytuł profesora tytularnego przed ukończeniem trzydziestego roku życia.

Inauguracja była okazją, aby zapowiedzieć obchodzony w 2023 r. Rok Mikołaja Kopernika, podczas którego Uniwersytet Jagielloński wraz z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie organizuje całą serię wydarzeń prezentujących różne aspekty działalności wielkiego polskiego uczonego. Wykład zatytułowany „Kopernik i wyobraźnia” wygłosił (poprzez nagranie wideo) prof. Bartosz Brożek.

Wydarzenie zgromadziło w auli Auditorium Maximum nie tylko studentów i profesorów, władze rektorskie i dziekańskie UJ, ale także m. in. przedstawicieli władz województwa małopolskiego, miasta Krakowa, rektorów uczelni Krakowa i Małopolski oraz członków korpusu konsularnego. Obecni byli ponadto: minister infrastruktury Andrzej Adamczyk, posłowie Władysław Kosiniak-Kamysz, Aleksander Miszalski, Ireneusz Raś, Bogusław Sonik, senator Jerzy Fedorowicz.

Wicewojewoda Małopolski Mateusz Małodziński przekazał na ręce rektora UJ list od ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka.

Na uroczystość profesorowie przybyli w orszaku, który wyruszył z historycznej siedziby uniwersytetu - Collegium Maius, a następnie przeszedł ulicami miasta do Auditorium Maximum przy ulicy Krupniczej. Wcześniej w kolegiacie św. Anny odprawiona została msza.